الگوی نظری دولت مطلقه و پیدایی دولت مطلقه شبه‌مدرن در ایران

دولت مطلقه شبه‌مدرن پهلوی، نخستین دولت شکل‌گرفته‏ در ایران بود که بر اساس الگوی نظریِ جان فرانکو پوجی در پرتو شکل‌گیری و بسط نهادهای بوروکراسی و دیوان‌سالاری، تمرکز قدرت در پهلوی اول و ارتش مدرن پدیدار شد. این دولت تلاش همه‌جانبه‌ای را در تمرکز و انحصار قدرت با سیطره کامل بر منابع اجبارآمیز و غیر اجبارآمیز صورت داد. ریشة شکل‏گیری این دولت را باید در تغییر و تحولات سیاسی و اجتماعی مشروطه و پس از آن جست‌وجو کرد. برخلاف دولت‌های مطلقه اروپایی همچون انگلستان و فرانسه که در آنجا یک طبقه نوظهور توانست در محیطی رقابتی همگام با نوسازی اقتصادی، اجتماعی و سیاسی دولت، جامعه‌ای دموکراتیک و مردم‌سالار پدید آورد زیرا اتکای دولت به طبقات مختلف، مانع از رویه استبداد دولت شده و مرحله گذار به جامعه‌ای مردم‌سالار را هموار ساخت؛ اما در ایران در نبود یا ضعف این طبقات در نهایت دولت مطلقه پهلوی توانست با تمرکزدهی هرچه بیشتر قدرت در دربار و با ایجاد ارتش مدرن و بوروکراسی نوین و با تأکید بر ایدئولوژی ناسیونالیسم، شکل و ماهیت متفاوت‌تری از دولت‌های مطلقه اروپایی به خود بگیرد. در این دولت با وجود برخی از نوسازی‌های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و سیاسی هرگز مقدمات گذار به حکومت و جامعه‏ای مردم‌سالار فراهم نشد.